- سنی آنلاین - http://sunnionline.us/balochi -

بلوچی گالوار ؤ ‌لهجه‌یاں

بکے چه پُولکاراں/محققاں په نام ویلهلم گیگر (Wilhelm Geiger) بلوچی گالوار ؤ لهجه‌ای اِے پیم بهر کتگنت: 1. شمالی (سرحدی)؛ 2. (جنوبی) مکرانی. مکرانی وت دو بهر بیت شرقی ؤ غربی. سرحدی هں دو بهر بیت شمالی و جنوبی.
ویکی‌پڈیا ئا بلوچی گالوار اِے پیم بهر کتگنت:
1.‌ غربی (رخشانی): لاشاری / رخشانی / سراوانی.
2.‌ جنوبی (مکرانی): کچی / مکرانی.
3. شرقی (سلیمانی): / بوگتی (بامبور) مری رند (سیبی) / دوکمی-مزاری / سرحدی / مندوانی.

چه ادا زانگ بیت که بلوچی زبانِ گالوار سک باز اَنت ؤ مئی زبانِ پڑ ؤ‌ میدان سک پراه اِنت. بلوچی لبزانکی میدانا اگه په عربیا مرسیت، بلے گوں پارسیا په وشّی همسری کت کنت ؤ‌ هچ کم نیاریت.
برے برے لهتے گندگ بیت که تمنا کننت، بلوچیا اینچو گالوار مبوتیں گهتر اَت، بلوچاں راحت‌تر توانتگنت که وتی زبانا بنبیسَّنت ؤ بواننت.
اِے گپ، سکیں ساده‌ئیں گپے. گالوارانی بازی، زبانِ پراهیا پیش داریت. چه همے گالوارانی بازیا زانگ بیت که بلوچی گالوارے نهنت ؤ یک سرجمیں زبانے، هما پیم که بازیں پولکاریا اولا همے هیال کتگ که بلوچی یک گالوارے، بلے وهدے که یهتگنت بلوچی زبانش چه نزیکا چارتگش، دیستگش که نه یک گالوارے چو دراج نبیت، پمشا همے نتیجه‌ئا رستگنت که بلوچی یک جتائین ؤ وتواجهیں زبانے ؤ اِے بلاهیں زبان دگه زبانے چک بوت نکنت.
البت ادا اپسوزِ جاه اِنت که مئی زبان چه هما قدیما نبیسّگ نبوتگ ؤ پمشا بلوچی گالوار چه وت دور منتگنت ؤ په بلوچاں یکدگرِ گالوارِ سمجگ کمے گران اِنت، بلے اپدا هں شگرِ جاه اِنت که بلوچ هرگالوارے گپ بکننت، یکدگرِ گپاں چو نهنت که هچ سرپد مبنت.
اِے پرشتگیں گالانی رِدکنوکِ هیال اِشنت که باید بلوچی گالوار وتی جاها پشکپنت، بلے ما را باید په وانگ ؤ‌ نبیسگا یک هوریں گالوارے جوڑینگ لوٹیت، بزاں باید ما انچو بنیسیں که مئی نبشتانکاں تمامیں بلوچ وانت بکننت. که زبان‌زانت اِشیا الکاپیں زبان بزاں «زبان معیار/Standard language» گوشنت.
هنو گپ ادا اِنت که اِے زبان چه پیم جوڑکنگ بیت؟
دنیایا گیشتر حکومتاں، اِے معیاری زبانا جوڑکننت ؤ مردماں چه آیاں رندگیری کننت، بلے بلوچاں یک مرکزی حکومتے نیستنت که اِے زمه‌واریا بزوریت، پمشا بلوچ‌راج وت باید همت کنت ؤ لانکا بندیت ؤ‌ په اِے معیاری زبانِ دستا یارگا جهد کنت. اِے هما وهدا دست کپیت که تمامیں گالوارانی واهند وتا هور کننت ؤ وتی گالاں چه دلا، کاغذِ سرا دور دینت ؤ‌ همے پیم نبیسّوک، نبیسّگِ وهدا وتی دلا پراه کننت ؤ‌چه هر گالوارے که بلوچی زگرترین ؤ خالص‌تریں گالی ماننت وتی نبشته‌یانی تها کارمرز کننت.