خدائے قدوسءِ قدرت و قانون عجب دابین انت کہ آئیءِ اے قدرت و قانون ہر کس و ناکسءِ فہم و ادراکءَ آتک نہ کنت
آ ہر وھد و ہر زمانگےءَ وتی محبوب و دوستیں شخصیت ماں دارفانیءَ ظاہر کنت گڈا چہ بندہءِ پیدائیشءَ پیسر پہ آئی خاندان و مات و پتاں انچیں چاگرد پیدا کنت کہ چہ آچاگردءَ آئیءِ خاندان اثر مند بیت، و ہما چاگردءِ دابءَ وتی وتی اولادءَ عادت دنت وتی اولادءَ ہما دو دور بیدگءَ وتی زندگیءَ گوازینگءِ عادتءَ وتی درمیانءَ پیداک کنت، قدرتءِ قانونءَ زانگ لوٹئے گڈا چہ واجہءِ پیدائشء ساری آئیء مات و پتءِ زندگیءِ باروءَ بچار اندازہ بیت کہ آئیءِ مات و پتءَ ایرانی بلوچستانءِ علاقہ سربازءِ رو درآتکءِ نیمگءَ مان سردشتءَ وتی زندگیءِ روچ اش گوازینت انت چہ واجہء پیدائشء پیسر آیاں وتی آکوھی و دیہی زندگی ترک کت و کراچیءَ رادگ بوتنت۔ وقتیکہ واجہءِ مات و پت کراچیءَ سر بوتنت کراچیءَ لیاریءِ علاقہ بلوچانی منند جاہ بوتگ آوقتءَ کہ واجہءِ مات ماں کراچیءَ آتکگ و جاہ منند بوتگ۔ ماں آوقتءَ لیاری مشہوریں میتگ بغدادی، شاہ بیگ لین، تو لگ لین، گل محمد لین، ریکسر، لین، صادر برلین، سنگولین و کلاکوٹ بوتگ اَنت، بلے آوقتءَ چہ دُراھیں میتگ و جاگھاں ریکسرلین باز مشہور بوتگ، چیا کہ ماں ھمے ریکسر لینءَ لیاریءِ نامداریں و مشہوریں عالم واجہءِ اولی استاد محترم جناب مولانا مفتی محمدعثمان بلوچؒ جاہ منند بوتگ، و ماں ہمے میتگءَ مدرسہ عربیہ الاحرارالاسلام واجہ مولوی محمدعثمان بلوچءَ قائم کتگ۔ و واجہءِ مات و پتانی لوگ بزاں جاہ منند چہ مدرسہءَ تقریباً دہ لوگءِ فاصلہءَ ماں روچ ایرشتءَ بوتگ، چمیشکا واجہءِ مات و پتءَ واجہ ندوی صاحبءَ مولوی محمدعثمان صاحبءِ مدرسہءَ داخل کرت۔ واجہ مولوی محمدعثمان صاحبءَ واجہ ندویءَ را دینی تعلیم دربرت، ہنچوش کہ واجہءَ باز برءَ اے خبر درشان کتگ کہ مولوی محمدعثمان بلوچ صاحبءَ کستریں برات واجہ عبدالخالق بی، اے ہم آئی ہم سبق بوتگ و دان پرائمریءَ تعلیم حاصل کنگ آزمانگءَ لازم بوتگ و بے فیسءَ بوتگ، چہ پرائمری تعلیمءَ رند ثانویءِ تعلیم حاصل کنگءَ فیسء دیگ لازمی بوگ و واجہءِ مات و پتءَ اے ھاٹی نہ بوتگ کہ آئی فیسءَ ادا کُت بہ کننت و مولوی محمدعثمان بلوچءَ اے جواز نیست ات کہ واجہء فیسء ادا بکنت، چمشا مولوی محمدعثمان صاحبءَ واجہ ندویءَ کھڈہءَ مولوی محمدصادقؒ ءِ مدرسہ داخل کت۔ ہمے زمانگءَ واجہ ماں لکھنوءَ ندوۃ العلمائے مدرسہءَ داخلہ زرت و چہ علمءِ فراغتءَ رند واجہ کراچیءَ آتگ و دلگوش پہ انگریزیءَ دات و انگریزی تعلیم داں انٹرءَ در برت۔
سور و سانگ
واجہ ندوی صاحبءَ کسانیءَ واجہ مولانا مفتی محمدعثمان صاحبءِ صحبتءَ علم حاصل کت و چہ ہمے تعلیمی ماحولءَ واجہءَ دینی و دنیائی زانش حاصل کت، اے ہم واجہءِ خوش نصیبی انت کہ آئی سانگ بندی گوں انچیں خاندانیءَ کت کہ آہم چہ علمءَ بہرہ ورات واجہءِ وسرک واجہ مولوی ابوبکرؒ ات کہ آیک دینداریں عالم ئے ات و وتی صحبتءَ ہم واجہءِ سرا اثر کت۔
تلاش معاش
واجہ ہمے دورانءَ تلاش معاشءِ واستا درس و تدریسءِ پیشہ اختیار کت و سرکاری ملازمت ئی اختیار کت بزان پرائمری ٹیچر مقرر بوت، ہمے میانجیءَ پاکستان جوڑ بوت، پاکستانءِ جوڑ بوگءَ رند چہ ہندوستانءَ مسلماناں ہجرت کُت و کراچیءَ آتک و آباد بوتنت و کراچیءَ آیاں تعلیم شِنگ کنگءَ توجہ دات۔ اسکول، مدرسہ، نائٹ اسکول اش قائم کتنت۔ واجہ ندوی صاحبءَ ہم چرآیاں بازیں اثرے زرت و پہ تعلیمءِ شنگ کنگءَ شروع بوت، حسن اولیاء ولیج، چا کیواڑہ و گولیمارءَ نائٹ اسکول قائم کت۔ چہ اسکولانی قائم کنگءَ رند واجہ سنہ۱۹۵۰ءَ یک سوسائٹی یے بلوچی ایجوکشنل سوسائٹیءِ نامءَ قائم کت، سنہ ۱۹۵۱ء واجہءَ بلوچ سکینڈری اسکول قائم کت، سنہ ۱۹۶۲ء بلوچ پرائمری اسکول قائم کرت، و سنہ ۱۹۶۷ء بلوچ انٹرمیڈیٹ کالج قائم کت واجہءِ ارادہ ات کہ بلوچ یونیورسٹی ئے قائم بہ کنت، بلے زانا اللہءَ اے کار منظور نہ ات چمیشکا سنہ ۱۹۷۲ء ذوالفقار علی بھٹوءَ اے اسکول وتی ملکیتءَ زُرتنت۔ انچوش کہ من پیسرءَ بیان کتگ ات کہ واجہءِ قسمت تعلیمی کار و علمءِ شنگ کنگ بوتگ، چمیشکا آئی دگہ کار نہ ساچِت اَنت، دگہ کارانی تہا واجہءَ ھچ کامیابی نہ بوتگ، چہ قیام پاکستانءَ رند یک بیکری ئے پچ کت و یک دُکانے ماں جو نامارکیٹءَ خرید کت و یک راشنءِ دُکانے حاصل کت و یک کتابی دُکانے ماں گاندھی گارڈنءَ قائم کت بلے واجہءِ قسمتءَ اے دابیں کار نویسگ نہ بوتگ انت چمیشکا آئی اے کاراں پہ آسرا نہ بوت و آئیءَ شرّین و لائقیں شریدار ہم دست نہ کپت، پمیشکا آ اے پڑءَ کامیاب نہ بوت، سنہ ۱۹۷۲ء واجہءِ قائم کتگیں ادارہ قومی ملکیتءَ روگءَ رند واجہءَ وتی گیشتریں وھد دینی کتابانی شنگ کنگا دات، ماں ہمے زامانگءَ ندوی صاحبءَ منی استاد محترم قاضی عبدالصمد سربازیءِ قرآن شریفءِ بلوچیءَ ترجمہ کتگیں نیم بُندکیں کار پہ قاضیءِ وصیتءِ مطابقءَ واجہ ندوی صاحبءَ منگیں ترجمہ و تمامیں تفسیرءِ کار مکمل کت، واجہ ندوی صاحب جنرل ضیاء الحقءَ پہ اے کارءِ کنگءَ سن ہجرہ ایوارڈ ھم دات۔
ابید چہ اشیءَ واجہءَ تبلیغی نصاب فضائل اعمال بلوچیءَ ترجمہ کت و وتی زندءَ اے کتاب چاپ و شنگ ھم کت۔ چہ اشی بغیر واجہءَ فضائل درود شریفءِ ہم ماں بلوچیءَ ترجمہ کت بلے واجہءِ زندءَ وفا نہ کت کہ واجہ اے کتابءَ چاپ و شنگ بہ کنت۔
و ۲۶ نومبر سنہ ۲۰۰۰ء اے راجدوست، بابائے بلوچی زبان و ادب، پہازیں انسان، شاعرءُ شہ زانت و بلوچی لبزانکءِ بُرزیں چیدگ مرگءَ انبازکُت۔ اناللہ و انا الیہ راجعون
واجہ مولانا خیرمحمدندویءِ نبشتگیں کتابانی لڑچُش اِنت
۱۔ القرآن الکریم (قرآن پاکءِ بلوچی ترجمہ و تفسیر)
۲۔ عملانی فضیلتاں (شیخ الحدیث مولانا زکریاؒ ءِ فضائلءِ اعمالءِ بلوچ رجانک)
۳۔ بلوچی معلم (بلوچی اردو بول چال)
۴۔ کچکول (بلوچ ادیبءُ دانشورانی زندءِ حالءُ احوال)
۵۔ اُستادءِ ادب
۶۔ حنفی نماز
۷۔ پاک بلوچی قائدہ
۸۔ اخلاقءِ گلدان
ماسٹر عبداللہ سربازی
سرچمگ: راستیں راہ