- سنی آنلاین - http://sunnionline.us/balochi -

علماءِ تإثیر، ماں بلوچستانءَ

دنياوءِ قوماں کل زمانانی تها، یکادگرءِ سرنوشتءِ تها موثربوتگ أنت و همے تاثیرهتت که قومانی تاریخءَ جوڑی کرت.

    په کل ملتان لازم إنت که گوں درس گپتن شه تاریخءَ و گوستگیں مردماں، وتی آیندوءَ روشن و وتی بانداتءَ شه مروچی گهترکن أنت.
    یک ملت و قومءِ گوستگیں تاریخ، جزوے شه بشرءِ تاریخءَ إنت و په آواں یک خاصیں ارزشے داریت.
    جهانءِ پیشروئیں قوماں آنکَه پیشرفت و علمی و اجتماعی نبوغءَ، گوں یکجاه بوتنءَ گوں وتی تاریخءِ گوستگیں مردمان به دست إش آورت. اگر مشما اسلامءَ په یک جوانیں قدرتے در پیشرویءِ قومان و ملتاں حساب کنن؛ گڑاں کئے إنت که توانت وتی گوستگیں مردمانی تاریخءَ و تمسک به اسلام و شریعتءِ ٹوئیں تاثیرءَ قبول مکنت و آئرا په هچی حساب مکنت.
    هرملکے، کوهنيں تاریخےءِ واهندإنت که گوں بازیں احوالءَ عوض بوتگ و به قولءِ مروچی إیں مردماں آئی دچارءِ انقلاب بوتگ. بلوچستان هم شه إے قانونءَ دورنه إنت بلکیں مصداق کاملءِ انقلابءَ إنت.

بلوچستان ديمتر شه عالماني هاتنءَ
بلوچستانءِ تها، ديمتر شه عالمانی آتِنءَ،  نادانی چو شپے زومپين أت که گِرد ڈگارءَ را گپت أت. تقدیرءِ لۏٹتن بوت كه روشنائی و هدایتءَ ڈگارءِ تها، گوں عالمانی دستءَ پخش کنت و تارینکی و بدعت و شرکی إيں رسماں کشيت و گوں بازيں نوراں شه بنءَ درإش کنت.

عالماني زحمت بلوچستانءِ تها
عالماں گوں بازيں زامتّاں به بلوچستانءِ تها وتی کارءَ شروع إش کرت و په رسوماتءِ ردکرتنءَ که ریشگے إش نداشت و شرکی إيں اعتقاداں و په توحیدءِ نامءِ چست کرتنءَ ٹوهيں گام إش زرت.
    هرجاه که شت أنت گوں دلءِ سوزءَ شت أنت که مردمانی دلءِ تها پترت أنت و گوں جوانيں خبراں، مردمانءَ په حقّ و یکينءِ عبادتءَ سرپدإش کرت.

تاثيرگذاريں عالمان
شه آ کسانے که ته إے ٹوهيں دیماشتنءَ، ٹوهٻں نصیبے داشت إش یکے مولانا عبدالعزیز ملازاده هت أت. شَما اولءَ که مولانا به دزآپ(زاهدان)ءَ هات، دزآپءِ مردم گۏں رڈيں بدعت و رسماں گیر هت أتنت و شرکی إٻں کارش کرت.
    عاجزه ياں شه وتی حقيں جاگهءَ دورأتنت و بازٻں جاهلانه إٻں قومداری، لجوج بوتن، شهوت، خشمی بوتن و حسدءَ په وتءَ ٹوهيں چیزے زانت إش و فساد و ظلم، آوقتءِ جامعهءَ بُرتاپ کرته أت. إے واجهءِ هاتن به زاهدانءَ إے شهرءَ به شهر قاریانءِ قرآنءُ حافظان جوڑی کرت.
    همیرگیں مردے چو مولانا عبدالعزیزءِ رازءَ بنام مولانا عبدالواحد سیدزاده گشتی که به حضرت صاحبءَ معروف إنت و باز باخدائیں عالمے أتت، پادءَ به میدانءِ تها هشتی و توانتی ٹوئیں تاثیرے منطقهءِ تها جوڑ کنت.
    إے واجه درسال 1358 هـ . ق گوں بڈے شه علمءَ به وتی ملک و ڈگارءَ برگشت. شَما اولءَ که به وطنءَ برگشت، په توحیدءِ پخش کنگءَ و برزکرتنءِ فرهنگ اسلامیءِ منطقوءَ باز تلاشی کرت؛ و په تبلیغ و ارشاد و دورکرتنءِ شرک، بدعت، خرافات، تعصبها و قوم پرستیهاإے که بلوچستانءِ تها رسم هت أت سفرهاإے که باز سک هتنت را پیادگ یا گوں چارپادءَ په وت ساپي کرت و بازیں موفقیتے إے واجهءِ نصیبءَ بوت.
    خدابيامرز اولسرءَ مکتب سیارے بنام عین العلوم جوڑی کرت که مروچی إے حوزه علمیه بنام عین العلوم گشت نام و آوازگي تمامیں اسلامی مملکتءَ گپته إی و بازیں کسانے که تُنگ أنت په دانش و حکمتءَ شه إے چمگءِ سرءَ که غل غل کنت وتْرا سیراپ کن أنت.  
    شَما اولءَ كه واجه وتي فعاليتهاي فرهنگيءَ شروع كرت، گوں مخالفت شديدءَ بازيں ملايانے كه دولتي هت أنت ديم په ديم بوت، كه په ضدءِ إے واجوءَ به ساواكءَ شيطاني و مخبري إش كرت. آخرءُ عاقبت يوسف وار به زندانءَ شت؛‌ چِنكه ماه شه وتي عمرءَ پربركتيں، شهءِ زنداناني تها گوازينتي بليں الله تعالي گوں ظاهر كرتنءِ چنكه كرامات شه إے واجوءَ سببءِ آزاتيءِ خدابيامرزءَ جوڑي كرت.
    هان، إے عالمان أتنت كه گوں جديت تمام، بلوچستانءِ تها تبليغءِ كارءَ شروع إش كرت و در ردءِ رسومات بے اساس و اعتقادات شرك آميز و چست كرتنءِ توحيدءِ پرچمءَ، قدمهاي راسخے زرت إش چو مولانا محمد عمر سربازي و مولانا شدادسراوانيو مولانا ساداتي و مولانا عبدالعزيز و مولانا عبدالغفور شه بخش و حضرت صاحب ءُ…

علماوءِ زحمتاني بر و ثمر
إے علما هرجاه كه شت أنت گوں حرارتءُ سوز دروني، به هشكيں و پودگيں مجگان اثرإش كشت و گوں وتي خبراں پرشورين و مخلصانه إيں مردمانءَ گوں حقيقتءِ يكتاپرستي آشناإش كرت.
    تاثيرءِ علما بلوچستانءِ تها منجر به پيشرفت چشمگيريں بوت، مردمے كه يك روچے شه فرهنگ، سياست و اسلامءَ سِي نه أتنت؛ مروچي به لطفءِ الله تعالي گندَن كه إے پيشروي تا جاإے شته أنت كه واجه شيخ الاسلامءَ شيت: «مروچي مئي شوانگ هم راديو گوش كن أنت و دنياوءِ احوالانءَ بررسي كن أنت».
    هنون خدماتے كه ته إے دههءِ اخيرءَ، ‌توسطءِ بلوچستانءِ عالماں صورت گپتگ قابلءِ تقديرإنت و إے تحولاتے كه هنون هست أنت، پَرے خاطرءَ أنت كه آواني كار هنون هم ادامه.
   ٹوهيں همتاں عالماني، مخصوصا حضرت شيخ الاسلام مولانا عبدالحميدءُ شيخ الحديث مولانا محمديوسف حسين پورءُ مولانا عبدالرحمن چابهاري قابل تحسين و تقديرأنت.

سرچمگاں:
. 1    چند شاخه ارغوان در كوير
. 2    أحسن المقصود
3 .     جامعه نوين بلوچستان

عبدالصمد شريف زاده
اسلامءِ توار