اسلامءِ توار: باز باز منت وارٻں چه إشیءَ که شما وتی گرانبهائٻں وهدءَ اسلامءِ توار ءِ مجلهءَ دات. الله تعالی شمئے عمرءُ دراجءُ پر برکت کنات.
راجی: من هم شمئے منتوار اوں که په وتی زبانءِ زندگ دارگءَ کوشست کنگا إت. الله تعالی شمئی اے کوشستءَ په بر برسینیت.
اسلامءِ توار: کمّے مارا چه بلۏچ راجءِ تاریخءَ سهیگ بکن إت
راجی: من وت تاریخ زانتے نه اوں؛ بلے تا آ کساسءَ که بلد اوں، شمارا سهیگ کناں.
بلۏچ راج چه کوهنگٻں راجان إنت. بلۏچ وت جدائٻں راجےءُ گۏں إے دگه چپدراسءِ راجاں وابستگ نهنت، بزاں چه عرب، پارسیانءُ إے دگه قوماں گستا بوتگ. شیخ یعقوب حموی معجم البلدانءِ تها نبشتگ: « بلوچ، کوردءِ پیمءَ جدائٻں راجےءُ آیانی جاه مِنند، مزن پهناتٻں ڈگارے که کرمانءُ پارسءِ زرءِ مانجٻنءَ إنت که په همایانی جندءِ نام مشهور إنت». (معجم البلدان جـ2،صـ281؛ نقل چه سربازی، بلوچءُ بلوچستان صـ 30 دومی چاپءَ)
بلۏچانی اصلی وطن همے بلوچستان إنت که کوهنگٻں کتابانی تها «مکران» نبشتگ؛ پرچے که «بلۏچستان»ءِ نام چه نادرشاه افشارءِ زمانءَ مکرانءِ هندءِ سرءَ إٻر کنگ بوتگ(بلۏچءُ بلۏچستان صـ39) بلۏچستان بزاں بلۏچانی جه منند.
مکرانءِ وجه تسمیه إٻش إنت که حضرت نوح ءِ نپتک همے هند ءَ آهتگءُ جه منند بوتگ بزاں مکران بن فارک بن سام بن نوح ءُ إے هما وهداں بوتگ که «بابل»ءِ تها زبانان گستا بوتنت (بچار: بلۏچءُ بلۏچستان تاکدیم 243)
هماڈولے که بلۏچ راج چه مکران بن فارکءِ زمانءَ جدائٻں راجے بوتگ آئی زبان هم چه هما وهدءَ جتا بوتگ که نه آئیءِ بندات پارسی إنت ءُ نه دگه زبانے .
بلۏچی زبان پٻش چه دو هزارءُ پانصدسالءَ پٻش هخامنشی پادشاهانی گورءَ رواج داشتگ که إٻشیءِ زندگٻں شاهد، تخت جمشٻدءِ نبشتانکان أنت.
زبان شناسءُ زبان پۏلاں بلۏچی زبان کوهنگیءَ گٻش چه سے تا چار هزار سال پٻش گوشتگ.
اسلامءِ توار: بلۏچی زبانءِ سیاهگ (رسم الخط) کدی جوڑ بوتگ؟ إے باره ءَ کمے توضیح بدے.
راجی: پٻسرءَ کسانے که بلۏچی إش نبشتگ، آواں إٻوکءَ پارسیءُ عربی وڑءَ نبشتگ تقریبا إے نۏکٻں سیاهگ هنّو کار مَرز بَیَگا إنت چه 1950م.ءَ رند، بنگٻج بوت. ساریءَ لهتے چه سندی سیاهگءَ متأثر بوت بلئے رندا په همے وڑءِ نبشتگءِ رهبندءَ تپاک بوت أنت که «ا»ءِ بدلءَ «ءَ» ءُ«ئے»ءِ مَٹءَ «ءِ» زورگ بوت. رند چه 1954م.ءَ مرحوم سیدظهورشاه «و» عطفءِ عوضءَ «ءُ» کارمرزکتءُ کوشستی کت که چه بلوچی زبانءَ عربیءُ پارسی حرفاں کشّگ ببنت که بازٻنے گۏں سیدءِ إے گپءَ هم سَنّت نبوت أنتءُ إے باروءَ هم بازٻں نبشتانک إش دات. إے
بنگپءِ سرءَ من چیزوکے ماں«بلۏچی بوانٻں» نبشتگ، اگاں کسے لۏٹیت همۏداں مراجعه بکنت.
اسلامءِ توار: هنو هر کسے وتءَ زبانزانت گوشیتءُ په وتءَ سیاهگے اڈی کتگ، شما إے بارهءَ چے گوش إت؟
راجی: منی لٻکه إش إنت که ساری(پٻسر)ءَ ما وتءَ زبانزانت بکنائٻنٻں، گڑا وتءَ زبانزانت بگوشٻں. بلے سیاهگءِ باروءَ پیکه بگوشاں که بازٻں سیاهگ بلوچی نبشتانکءَ گارکنتءُ دٻمءَ نبارت، بتلے گوش أنت: «دینبۏگ(جمبۏگ) که باز بیت چوکءِ سر گردیت». همٻکا گهتر همٻش إنت که ما یکٻں سیاهگءَ که إے وهداں کارمرزبیت بگرإٻنءُ چه دگه نۏکٻں سیاهگءِ پیم کنگءُ کارمرز کنگءَ بپهرٻزإٻں. إے سیاهگ همائی إنت که من په«بلۏچی بوانٻن»ءِ نبیسگءَ گچٻں کتگ.
اسلامءِ توار: ما وتی چوکءُ زهگاں چه پیمءَ بلۏچیءِ وانگءُ نبیسگءَ بلد بکنٻں؛ ماں جاورے که آیاں ماں وانگجاهاں، پارسی وانینگ بنت؟
راجی: پیکه ما پارسی وانگءِ گورءَ وتی چوکاں په وتی وسءَ کدءَ بلوچی وانگءُ نبیسگءَ بلد بکنٻں، هما پارسی لغتانءُ چیزانی نامءُ عکساں که ماں «پارسی» کتابءَ کاینت، آیانی بلوچیءَ هم په وتی چوکاں بنبیسٻنءُ یات بدئٻنءُ چه آیاں بلۏٹٻں که چه همے نبشتگاں رونبیسی بکن أنت.
اسلامءِ توار: بلۏچی یات گرگ چینچو مهم إنت؟
راجی: هما کَچّءَ که ما په وتی بلۏچی زندءَ کۏشست کنگ إٻں.
اسلامءِ توار: گۏں پارسیءُ عربیءِ وجودءَ مارا په بلۏچی هں نیاز هست:
راجی: هاں، هما ڈولے که مارا په وتی دینءِ دارگءَ په عربیءُ په وتی اٻرانی بوگءَ په پارسی نیاز هست په وتی بلۏچی قومءِ ساتگءَ هم بلۏچی زبانءِ نیازمندإٻں.
اسلامءِ توار: شمئی حبءُ دۏستی په بلۏچی زبانءَ چینچک إنت؟
راجی: همینچک که دگه هرقومیءَ په وتی زبانءَ دۏستی هست.
اسلامءِ توار: شمارا په بلۏچی زبانءِ دٻمءَ برگءَ چه توصیهءُ سۏجے هست إنت؟
راجی: منی توصیه همٻش إنت که ما ماں وتی همک دیوانانی تها بلوچی گپ بجن إنتءُ بلۏچی نبیسگءُ وانگءَ رواج بدإٻں، کتابءُ مجله بنبیس إٻں، ماں وتی دینیءُ دولتی وانگجاهاں په بلۏچی نبیسگءُ وانگءُ آیانی زواج دیگءَ کۏشست بکن إٻں.